Liga voor Mensenrechten

[Een gedifferentieerde strafuitvoering is de enige juiste aanpak | opniestuk [DETENTIE]]

Een gedifferentieerde strafuitvoering is de enige juiste aanpak

"Ik weet dat de toestand in die negentiende-eeuwse gevangenissen niet goed is. Dat is precies de reden voor het masterplan, dat ik nu bezig ben met acht nieuwe gevangenissen", zei De Clerck.
Minister De Clerck heeft gelijk dat de huidige toestand in de gevangenissen 19 de eeuws is. De oplossing van Minister De Clerck weerspiegelt echter een zelfde 19de eeuwse visie, nl. dat grote inrichtingen een antwoord bieden op het steeds toenemend aantal gedetineerden.
Indien De Clerck de oorzaak van het probleem van overbevolking wil aanpakken moet ingezet worden op de inperking van de instroom. De instroom in gevangenissen wordt ingeperkt door recidive tegen te gaan. En hoe gaan we de recidive tegen? Door een zinvollere strafuitvoering aan te bieden. Vandaag de dag weegt de drang naar uniforme veiligheid op elke poging om de straf zinvol te maken. Gevangenissen hebben daardoor een gevangeniscultuur die haaks staat op begeleiding, ze zijn veel te groot om te kunnen differentiëren. De gelijke behandeling op het vlak van veiligheid en de nadruk op gecontroleerde orde overklassen de noodzakelijke gedifferentieerde begeleiding. Als gevolg daarvan wordt die begeleiding telkens uitgesteld tot na de vrijstelling.
Een zinvolle strafuitvoering veronderstelt nog steeds een vorm van beveiliging, maar zou met die beveiliging niet mogen samenvallen. De nadruk moet liggen op vormen van gedifferentieerde begeleiding noodzakelijk om een echt antwoord te bieden op problemen als agressie, seksuele en relationele moeilijkheden, verslaving en sociale achterstelling. Onze grote inrichtingen laten die gedifferentieerde aanpak moeilijk toe. Bovendien zijn de mastodonte gevangenissen geconcipieerd om aan iedereen dezelfde straf op te leggen, enkel de duur ervan verschilt. Wanneer een rechter een mate van beveiliging verwacht, kan hij niet anders dan die standaard kiezen.
Als de minister slaagt in zijn opzet zitten we nog steeds met gevangenissen die geen soelaas bieden voor de noden op het vlak van een gedifferentieerde begeleiding. We kunnen de druk op de gevangeniscapaciteit op een slimmere manier doen afnemen, door kleinschalige infrastructuur te ontwikkelen die ruimtelijk geïntegreerd is in de samenleving, die beter over de tijd gespreid kan gerealiseerd worden en die wel soelaas biedt voor die noden van (min, meer of erg beveiligde) begeleiding.
Waarom niet een geheel van huizen (met maximum 10 bewoners), waarvan elk type gedifferentieerd wordt op het vlak van beveiliging, op het vlak van mogelijkheden tot begeleiding en op het vlak van mogelijkheden voor de invulling van de straftijd. Zij bevinden zich in de nabijheid van arresthuizen (die een ommuurd ensemble zijn van vijf huizen), of net weg daarvan. Zij bevinden zich in de stad of net weg daarvan.
Het doel kan niet enkel zijn om steeds dezelfde 19de eeuwse gevangenissen bij te bouwen. We moeten inzetten op een zinvollere detentie die enkel kan worden bewerkstelligd door kleinschaligheid en differrentiatie in begeleiding en veiligheid.