Achttien manspersonen worden van hun bed gelicht en in een gevangenis geduwd, de helft als gedetineerden en de helft als bewakers. Al snel valt elke vorm van respect en pudeur weg, en blijkt beschaving slechts een laagje vernis dat zo van een mensenvel geschraapt kan worden. Dat is, kort gezegd, wat er in 1971 gebeurde in Stanford Prison, waar psycholoog Philip G. Zimbardo dit merkwaardige experiment opzette - en al na zes dagen moest afblazen omdat één en ander te gortig werd. Het werd later door Mario Giordano in boekvorm gegoten, en nog later op pellicule gejast door Oliver Hirschbiegel - zijn debuut, drie jaar voor 'Der Untergang'.
vtm zaterdag 24:00 dus straks...
Om zeker te zijn dat er geen kleine kindertjes meekijken, lost vtm de film vandaag pas na middernacht - verwacht een beklemmende, gewelddadige, treiterig in de mensenziel prikkende lap horror.
OLIVER HIRSCHBIEGEL «Je hoeft een mens maar in een extreme situatie te droppen of hij verliest een aantal fundamentele waarden en normen - in een mum van tijd is hij weer de wildeman die hij miljoenen jaren geleden was, en in wezen altijd gebleven is. In theorie heeft een mens op elk moment de keuze tussen goed en kwaad, maar je zal het altijd zien: in extreme omstandigheden kiezen we voor het kwade. Dan hoor je niemand meer opwerpen dat een mens niet hoort te doden, of dat we allemaal gelijk zijn.»
- In welke mate verschilt de film van het boek van Giordano?
HIRSCHBIEGEL «Zijn boek rapporteert nogal getrouw wat er indertijd in Stanford gebeurd is. Alleen: de dingen verliepen daar in een ongelooflijk snel tempo. De mensen in het experiment gleden meteen af naar een beestachtig niveau. Zou een bioscoopbezoeker nooit geloven, dacht ik, en dus heb ik er alles aan gedaan om de dingen wat trager te laten gaan, en toch hier en daar een móói menselijk kantje in de verf te zetten. Al had ik me die moeite misschien kunnen besparen: mensen vonden nog steeds dat het té snel té brutaal werd.»
- Kreeg u veel kwaaie reacties? Tenslotte schetst u niet echt een opbeurend beeld van de soort.
HIRSCHBIEGEL «Ik kreeg vooral veel geëmotioneerde reacties. Dat verbaasde me wel: hoe extreem mensen soms reageerden. Ik zag ooit 's twee vrouwen het op een onbedaarlijk huilen zetten in de cinemazaal. Eentje liep zelfs weg. Ze kon er niet tegen dat er zo ostentatief in haar ziel gerommeld werd.»
- Was dat ook zo bij de acteurs?
HIRSCHBIEGEL «De opnames waren een mindfuck. We filmden in een duistere kelder, ergens onder een fabriek in Keulen. 't Waren lange dagen waarop we geen daglicht zagen - het halfuurtje voor de lunch was de enige uitzondering. De opnames verliepen ook chronologisch: ik wilde absoluut dat mijn acteurs dezelfde evolutie als hun personages zouden doormaken, dat ze stap voor stap het beestachtige in zichzelf zouden vinden. Op het eind van de film zie je heel goed hoe iedereen doodop is, weggevreten haast. Maar wie weet zijn we er met z'n allen als ietsje betere mensen uitgekomen.»
vtm zaterdag 24:00 dus straks...
Om zeker te zijn dat er geen kleine kindertjes meekijken, lost vtm de film vandaag pas na middernacht - verwacht een beklemmende, gewelddadige, treiterig in de mensenziel prikkende lap horror.
OLIVER HIRSCHBIEGEL «Je hoeft een mens maar in een extreme situatie te droppen of hij verliest een aantal fundamentele waarden en normen - in een mum van tijd is hij weer de wildeman die hij miljoenen jaren geleden was, en in wezen altijd gebleven is. In theorie heeft een mens op elk moment de keuze tussen goed en kwaad, maar je zal het altijd zien: in extreme omstandigheden kiezen we voor het kwade. Dan hoor je niemand meer opwerpen dat een mens niet hoort te doden, of dat we allemaal gelijk zijn.»
- In welke mate verschilt de film van het boek van Giordano?
HIRSCHBIEGEL «Zijn boek rapporteert nogal getrouw wat er indertijd in Stanford gebeurd is. Alleen: de dingen verliepen daar in een ongelooflijk snel tempo. De mensen in het experiment gleden meteen af naar een beestachtig niveau. Zou een bioscoopbezoeker nooit geloven, dacht ik, en dus heb ik er alles aan gedaan om de dingen wat trager te laten gaan, en toch hier en daar een móói menselijk kantje in de verf te zetten. Al had ik me die moeite misschien kunnen besparen: mensen vonden nog steeds dat het té snel té brutaal werd.»
- Kreeg u veel kwaaie reacties? Tenslotte schetst u niet echt een opbeurend beeld van de soort.
HIRSCHBIEGEL «Ik kreeg vooral veel geëmotioneerde reacties. Dat verbaasde me wel: hoe extreem mensen soms reageerden. Ik zag ooit 's twee vrouwen het op een onbedaarlijk huilen zetten in de cinemazaal. Eentje liep zelfs weg. Ze kon er niet tegen dat er zo ostentatief in haar ziel gerommeld werd.»
- Was dat ook zo bij de acteurs?
HIRSCHBIEGEL «De opnames waren een mindfuck. We filmden in een duistere kelder, ergens onder een fabriek in Keulen. 't Waren lange dagen waarop we geen daglicht zagen - het halfuurtje voor de lunch was de enige uitzondering. De opnames verliepen ook chronologisch: ik wilde absoluut dat mijn acteurs dezelfde evolutie als hun personages zouden doormaken, dat ze stap voor stap het beestachtige in zichzelf zouden vinden. Op het eind van de film zie je heel goed hoe iedereen doodop is, weggevreten haast. Maar wie weet zijn we er met z'n allen als ietsje betere mensen uitgekomen.»
.
Zie voor meer uitleg op 12 juni jl. Zimbardo, op deze blog.
9 opmerkingen:
Dag Suzanne,
Ik heb het reeds geprogrammeerd om het later (?) te bekijken. Ik heb echter wat schrik om mijn geloof in de mensheid nog verder te zien aftakelen.
Groetjes,
L. M.
Ann D. reeds gezien, idd echt wel de moeite Suzanne
Het was een onderwerp tijdens mijn therapeuten opleiding, lang geleden.
Dus ik zal kijken, of neem het op ;-)
bedankt voor de tip!
Groet,
H.
Ik ga ervoor opblijven Suzie.
goede film!!!
om schrik van te krijgen!
D.S.
De realiteit is al moeilijk genoeg bij momenten, ik doe misschien een beetje aan struisvogelpolitiek maar ik heb absoluut geen zin in dergelijke films. Nathalie.
Weet dat het de moeite is, die film, maar ik ga hem eens huren, wil hem zien maar effe niet vanavond. Schijnt nogal wreed te zijn en heel confronterend…
Marleen.
Heb deze een hele tijd geleden gezien, de waarheid is wat er kan gebeuren in werkelijkheid,tot wat het mensdom in staat is, hoe de stoppen kunnen doorslaan enz. Het bekijken waard.. groetjes Bea
Een reactie posten