In de vergeetput

30 / 05 / 2010

In het Dr. Guislainmuseum te Gent loopt momenteel een merkwaardige tentoonstelling.
Onder de originele titel “Geen schuld, wel straf” vertoont Lieven Nollet foto’s die hij genomen heeft in de Belgische gevangenissen waar hij de geïnterneerden portretteerde.
De aanblik van het fotomateriaal beroert hevig : je ziet manie, ontreddering, hulpeloosheid, uitzichtloosheid, ongrijpbaarheid.
Nollet geeft zij die in de vergeetput zitten een gezicht.
De onzichtbaren worden zichtbaar.

Portretrecht

Sommigen zullen zich de vraag stellen of deze mensen wel hun toestemming gaven aan het publiek etaleren van hun kop en lichaam. Veel meer dan hun lijf en leden hebben ze immers niet. Inbreuk op het wettelijk beschermde portretrecht ? Ongetwijfeld. Maar zullen de geïnterneerden hierover processueel verzet laten gelden ? Bijna zeker van niet.

Geïnterneerden zijn immers mensen met een danige handicap dat zij bijna nooit zelf in staat zijn om anderen te mandateren om in hun naam rechtshandelingen te stellen.
Laat staan daarvoor de nodige fondsen kunnen vrijmaken om dure procedures tegen de overheid te voeren.

Bewindvoerders

Prodeo bijstand brengt zelden soelaas omdat de problematiek een zekere specialisatie vergt.
Hun bewindvoerders -als ze er al een hebben- blijven meestal inert.
Van veel bewind op het veld is nauwelijks iets te merken.
Geïnterneerden komen bijgevolg quasi nooit voor zichzelf op omdat zij niet over de bekwaamheid en de mogelijkheden beschikken om dit te doen. Geen recht om zich te verdedigen tegen het onrecht.
Kan het onrechtvaardiger ?

Levenslang

Nochtans hebben zijn alle redenen om hun ad-vitam-aeternam-opsluiting aan te vechten.
De hoogste norm, nl. de Europese rechtsregels ingeschreven in het Europees Verdrag voor de Rechten en Vrijheden van de Mens, en de bindende rechtspraak van het Mensenrechtenhof te Straatsburg verbieden dat mensen met een psychische stoornis zonder aangepaste medische en psychologische hulp in gevangenissen worden opgesloten. Ook de Belgische Wet op het Sociaal Verweer laat de huidige toestand niet toe.

De Commissies tot Bescherming van de Maatschappij, bevoegd voor de tenuitvoerlegging van de interneringen, beslissen zeer dikwijls tot de opname van de geïnterneerden in een ziekenhuis maar deze beslissingen worden niet uitgevoerd.

Recentelijk nog (bij arrest van 17.09.2009) besliste het Grondwettelijk Hof het volgende :

“Uit de rechtspraak van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens blijkt dat de vrijheidsberoving van een geesteszieke slechts rechtmatig is indien ze plaatsvindt in een inrichting die is aangepast aan de bijzondere behoeften van geesteszieken.

Wanneer het bevoegde rechtscollege heeft geoordeeld dat een geïnterneerde moet worden opgenomen in een aangepaste instelling, staat het aan de bevoegde overheden om ervoor te zorgen dat die persoon daar kan worden opgenomen.

Wanneer de door de Commissie tot Bescherming van de Maatschappij aangewezen inrichting de geïnterneerde persoon niet kan opnemen, moet een redelijk evenwicht worden gezocht tussen de belangen van de overheden en die van de betrokkene, en wordt een dergelijk evenwicht verbroken wanneer de betrokkene voor onafzienbare tijd in een inrichting wordt gelaten die het bevoegde rechtscollege met het oog op de reclassering van betrokkene onaangepast heeft geacht.”

Aan de boeien

Internationale en nationale wetgeving, internationale en nationale rechtspraak verbieden met zoveel woorden wat er op vandaag met de geïnterneerden gebeurt en toch verandert er niets en blijven de geïnterneerden aan de boeien gekluisterd.

Een overheidsaansprakelijkheid van een ongeziene omvang.
Tijd voor rebellie, voor een class action.
Die zou moeten komen van de Liga voor de Mensenrechten, wiens voortbestaan op ontoelaatbare wijze wordt bedreigd door … diezelfde overheid.
Ik hoop dat de Liga tijdens de zomer alle krachten verenigt om tot actie over te gaan.

Bron: WALTER VAN STEENBRUGGE BLOGT op De Redactie.