(VLAAMS PARLEMENTSLID GROEN!) - Hoe zou het nog zijn met die aloude begrippen als Schuld en Boete, waarover Dostejevski ooit zijn klassieker schreef? Reflectie over de verantwoordelijkheid van het individu en zijn daden is helaas steeds minder aan de orde en dat wil wel eens voor momenten van vreemde verwarring zorgen zoals deze week in de anders zo vreedzame taalgrensgemeente Tubeke.
Daar was zaterdag een overval gebeurd. De nauwelijks zestienjarige Flavien P. en zijn vriend Hicham (21) waren gewapend met een alarmpistool en een zware hamer de juwelierszaak van Paul Olivet binnengevallen. Flavien had meteen in de lucht geschoten en de vrouw en de dochter van de juwelier waren in paniek neergevallen. De juwelier was boven toen hij de schoten hoorde. Hij nam zijn geweer en toen hij in de winkel kwam zag hij zijn vrouw en dochter op de grond liggen en Flavien die zijn revolver op hem richtte. De bijoutier aarzelde niet en schoot hem neer. Wettige zelfverdediging volgens het parket en dus werd Olivet niet aangehouden.
Postuum
Nu mag wettelijke zelfverdediging vaak aanleiding geven tot eindeloze discussies, toch lijkt mij niet dat er veel dubbelzinnigheid kan bestaan over wie nu aan de oorsprong ligt van al deze menselijke ellende. Wie gewapend en gemaskerd een juwelierszaak binnengaat, zet een keten van acties en reacties in gang waarvan hij de uiteindelijke verantwoordelijke is.
Maar niet iedereen denkt daar zo over. Neem nu de grootvader van Flavien. Die schreef zelf een brief waarin hij zijn overleden kleinzoon het woord geeft: 'Ik heb wel wat stommigheden begaan, maar ik wou wat maken van leven. Nu ben ik dood, koelbloedig vermoord. Ik hoop dat de moordenaar die mijn familie in rouw achterlaat, gestraft wordt.' Zelfs postuum vraagt Flavien geen vergiffenis voor een daad, die niet meer was dan een jeugdige 'stommiteit' waarvoor hij de verantwoordelijkheid niet opneemt. Als het fout ging, dan is een ander daarvoor verantwoordelijk: de juwelier heeft zijn familie in rouw gedompeld. Zo neemt de dader de plaats in van het slachtoffer.
Kromme redeneringen
Houssin, de broer van de tweede dader gaat nog een stap verder. Hij beschuldigt de juwelier zowaar van 'kindermoord'. En hij oordeelt streng: 'Olivet heeft Flavien geen enkele kans gelaten. Hij verdient levenslang te worden opgesloten.'
Dat is het resultaat van een even perverse als absurde redenering: de overvallers worden de slachtoffers. Om de virtuele jury helemaal te overtuigen, vertelt Houssin er nog bij dat zijn broer en Flavien eigenlijk al slachtoffers waren nog vóór ze de juwelierszaak binnenkwamen. Want wie in een sociale wijk in Clabecq woont, stelt hij, vindt geen werk. Hicham kreeg telkens te horen dat er niets voor hem was. En al zegt hij het niet met zoveel woorden, maar Houssin vindt dit wel een excuus voor de daad van zijn broer: dat soort sociale achterstelling is de reden dat iemand op een dag met een zware hamer een juwelier te lijf gaat.
Dit soort kromme redeneringen is wel vaker te horen. Nog vorig jaar zei een Waalse rechter na een homejacking in een villa dat de beroofde bewoners hun welvaart maar niet hadden moeten etaleren. Want in de buurt woonden veel armen. En dus was het eigenlijk hun eigen schuld dat ze overvallen waren. Van dit gebrek aan morele rechtlijnigheid dreigt ook juwelier Paul Olivet slachtoffer te worden. Hij is nu ondergedoken. Zijn familie laat weten dat hij 'een gebroken man is'. En dat hij niet durft terug te keren naar Tubeke. Alsof hij de schuldige is van al die menselijke ellende.
Gebrekkige opvoeding
De absurditeit van de omkering van de rollen is totaal: terwijl het slachtoffer zich schuilhoudt, manifesteerde de moeder van Flavien maandag met een honderdtal vooral jonge mensen in het centrum van Tubeke. De krant La Dernière Heure had last van plaatsvervangende schaamte en noemde dit la Marche de la Honte. De moeder had alvast géén schaamte over de daden van haar zoon: zij wou 'hulde' brengen aan Flavien en toen de groep bij de juwelierszaak kwam, werden er stenen gegooid.
Als Flavien dan al een slachtoffer zou zijn, dan is hij dat van een gebrekkige opvoeding waarbij niemand het blijkbaar nog durft te hebben over onze eigen verantwoordelijkheid voor onze daden. En waarbij de schuld altijd buiten het individu wordt gezocht. Bij de maatschappij, hier gesymboliseerd door de juwelier. De jonge Flavien is waarschijnlijk nooit verteld dat bij misdaad ook straf hoort. Dat leidde tot deze overval, waarvan hij de dader was maar ook het slachtoffer werd. Zo boette hij op een vreselijke manier voor zijn eigen daden, voor zijn schuld. Als we dergelijke drama's willen vermijden, zullen we het met jongeren misschien eens vaker over Dostojevski moeten hebben.
Lucas Vander Taelen
Postuum
Nu mag wettelijke zelfverdediging vaak aanleiding geven tot eindeloze discussies, toch lijkt mij niet dat er veel dubbelzinnigheid kan bestaan over wie nu aan de oorsprong ligt van al deze menselijke ellende. Wie gewapend en gemaskerd een juwelierszaak binnengaat, zet een keten van acties en reacties in gang waarvan hij de uiteindelijke verantwoordelijke is.
Maar niet iedereen denkt daar zo over. Neem nu de grootvader van Flavien. Die schreef zelf een brief waarin hij zijn overleden kleinzoon het woord geeft: 'Ik heb wel wat stommigheden begaan, maar ik wou wat maken van leven. Nu ben ik dood, koelbloedig vermoord. Ik hoop dat de moordenaar die mijn familie in rouw achterlaat, gestraft wordt.' Zelfs postuum vraagt Flavien geen vergiffenis voor een daad, die niet meer was dan een jeugdige 'stommiteit' waarvoor hij de verantwoordelijkheid niet opneemt. Als het fout ging, dan is een ander daarvoor verantwoordelijk: de juwelier heeft zijn familie in rouw gedompeld. Zo neemt de dader de plaats in van het slachtoffer.
Kromme redeneringen
Houssin, de broer van de tweede dader gaat nog een stap verder. Hij beschuldigt de juwelier zowaar van 'kindermoord'. En hij oordeelt streng: 'Olivet heeft Flavien geen enkele kans gelaten. Hij verdient levenslang te worden opgesloten.'
Dat is het resultaat van een even perverse als absurde redenering: de overvallers worden de slachtoffers. Om de virtuele jury helemaal te overtuigen, vertelt Houssin er nog bij dat zijn broer en Flavien eigenlijk al slachtoffers waren nog vóór ze de juwelierszaak binnenkwamen. Want wie in een sociale wijk in Clabecq woont, stelt hij, vindt geen werk. Hicham kreeg telkens te horen dat er niets voor hem was. En al zegt hij het niet met zoveel woorden, maar Houssin vindt dit wel een excuus voor de daad van zijn broer: dat soort sociale achterstelling is de reden dat iemand op een dag met een zware hamer een juwelier te lijf gaat.
Dit soort kromme redeneringen is wel vaker te horen. Nog vorig jaar zei een Waalse rechter na een homejacking in een villa dat de beroofde bewoners hun welvaart maar niet hadden moeten etaleren. Want in de buurt woonden veel armen. En dus was het eigenlijk hun eigen schuld dat ze overvallen waren. Van dit gebrek aan morele rechtlijnigheid dreigt ook juwelier Paul Olivet slachtoffer te worden. Hij is nu ondergedoken. Zijn familie laat weten dat hij 'een gebroken man is'. En dat hij niet durft terug te keren naar Tubeke. Alsof hij de schuldige is van al die menselijke ellende.
Gebrekkige opvoeding
De absurditeit van de omkering van de rollen is totaal: terwijl het slachtoffer zich schuilhoudt, manifesteerde de moeder van Flavien maandag met een honderdtal vooral jonge mensen in het centrum van Tubeke. De krant La Dernière Heure had last van plaatsvervangende schaamte en noemde dit la Marche de la Honte. De moeder had alvast géén schaamte over de daden van haar zoon: zij wou 'hulde' brengen aan Flavien en toen de groep bij de juwelierszaak kwam, werden er stenen gegooid.
Als Flavien dan al een slachtoffer zou zijn, dan is hij dat van een gebrekkige opvoeding waarbij niemand het blijkbaar nog durft te hebben over onze eigen verantwoordelijkheid voor onze daden. En waarbij de schuld altijd buiten het individu wordt gezocht. Bij de maatschappij, hier gesymboliseerd door de juwelier. De jonge Flavien is waarschijnlijk nooit verteld dat bij misdaad ook straf hoort. Dat leidde tot deze overval, waarvan hij de dader was maar ook het slachtoffer werd. Zo boette hij op een vreselijke manier voor zijn eigen daden, voor zijn schuld. Als we dergelijke drama's willen vermijden, zullen we het met jongeren misschien eens vaker over Dostojevski moeten hebben.
Lucas Vander Taelen
Bron: de opiniemakers, DS.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten